Krantenartikel 14 september 2005

'BN DeStem'

Kaatsen: een Friese traditie in Dussen

Door Marjolein Kronenberg

Woensdag 14 september 2005 - DUSSEN - Kaatsen is van oorsprong een Friese sport, dat is bij veel mensen wel bekend. Maar hoeveel mensen weten dat kaatsen de voorloper is van het tennis? Dat kaatsteams officieel uit drie spelers bestaan? Dat de speler die de bal opslaat dat met zijn blote handen doet? Dat een kaatsbal een soort kleine honkbal is? Weinigen zijn hier waarschijnlijk van op de hoogte. Tijd voor een lesje kaatsen, want één van de acht kaatsverenigingen buíten Friesland bevindt zich vlakbij, namelijk in Hank en Dussen.

Het afsluitingstoernooi kaatsen is zaterdag gespeeld. Voorlopig kunnen de kaatsballen en -handschoenen weer de kast in. In april begint het nieuwe seizoen, ook in Dussen. (Foto Jan Stads)

Kaatsvereniging Hank en Dussen, HDKC, werd opgericht in 1990, door twee naar Brabant geëmigreerde Friezen, die de typisch Friese sport ook in Brabant aan de man wilden brengen. Tot nu toe hebben ze 36 mannen, vrouwelijke leden telt de club (nog) niet. Dat lijkt nogal weinig, maar voorzitter Hans Jongenotter (38), vertelt dat HDKC daarmee nog een van de grootste niet-Friese kaatsverenigingen is in Nederland. In Friesland is de sport hot. Zoek je op internet naar kaatsverenigingen in Nederland, dan stuit je al gauw op clubs met namen als 'mei inoar in', 'pompebledden' en 'Dreech Genôch'. Het is dan ook niet gek dat de verenigingen dié zich buiten Friesland bevinden, wel Friese roots hebben. Zo ook HDKC.

De verhouding van Brabantse en Friese Leden is nu ongeveer fifty-fifty en dat is ook wel het maximum, vindt niet-Fries Jongenotter. "We willen beslist geen Friese enclave worden.HDCK is dus een redelijk grote club in 'kaatsland', maar een ledenaantal van 36 is natuurlijk niet te vergelijken met dat van een gemiddelde voetbalvereniging of tennisclub. Kaatsen is voor velen nog steeds een erg onbekende sport. Jongenotter wijdt dit manco vooral aan een gebrek aan nieuwsgierigheid bij mensen. "Het is jammer dat mensen niet wat nieuwsgieriger zijn." Wat ook meespeelt volgens de voorzitter is het feit dat kaatsen er wat ingewikkeld uitziet, waardoor mensen al snel afhaken. Terwijl het naar zijn zeggen een boeiend spel is. "Een mix van snelheid en psychologie", noemt hij het. Tijd voor kaatsles.

Kaatsen wordt gespeeld tussen twee teams, parturen, van twee of drie spelers. "Officieel drie, maar twee kan ook. Wij spelen vaak hoe naar gelang het uitkomt", zegt Jongenotter. Een kaatsveld bestrijkt ongeveer de grootte van een hockey- of voetbalveld. Voorafgaand aan het spel wordt met lint een perk uitgezet van negentien bij vijf meter. Dat perk ligt in het midden van het veld, tegen de achterlijn aan. In het perk staan twee spelers van de ene partij, uitgaand van teams van twee spelers.De twee spelers van de andere parture staan in het veld daar tegenover", legt Jongenotter uit. "In dat veld ligt een opslagvak van waaruit de opslager de bal, een soort kleine honkbal, met zijn blote hand over een afstand van bijna dertig meter in het perk moet slaan.Zie hier de link met het tennis, waarbij de speler die aan service is, de bal ook in het servicevak moet slaan. En ook bij kaatsen kan de opslager een ace slaan, al heet dat bij het kaatsen een zitbal, die twee punten oplevert.Na de opslag is het aan de retourneerders die, mét handschoen, de bal zover mogelijk terug het veld in moeten slaan. "Op de plek waar de bal terechtkomt, wordt een wit blokje gelegd, kaats één. Dat gebeurt op de plaats waar de bal voor de tweede keer stuitert of waar die door een speler wordt tegengehouden." Ligt de kaats eenmaal op zij plek, dan wordt de bal nog een keer in het spel gebracht tot er een tweede kaats ligt. Een rood blokje, kaats twee. "Daarna draaien de partures om en is het aan de spelers die dan retourneren om de bal voorbij de kaatsen te krijgen en dat levert weer twee punten op." De ploeg die het eerst bij de zes punten is, heeft één 'eerst'. Het team dat als eerste zes 'eersten'heeft, heeft gewonnen. Ook de puntentelling lijkt dus een beetje op die bij het tennis, maar zonder deuce en voordeel.

De beste manier om het kaatsen te leren, is een kijkje nemen bij de trainingen van HDKC.Woensdagavonden zijn de clubavonden bij de club. De leden spelen dan onderling een individuele competitie. "Dat wil zeggen dat de teams elke week wisselen. Spelers krijgen na een wedstrijd individueel punten. Aan het eind van de competitie is er één speler kampioen, niet een parture", legt Jongenotter uit. Naast de individuele competitie zijn er in een seizoen nog vijf wedstrijden op zaterdag tegen andere kaatsclubs en is er een afsluitingstoernooi.

Dat afsluitingstoernooi is zaterdag gespeeld, want het kaatsseizoen loopt van april tot september. Voorlopig kunnen de kaatsballen en -handschoenen van de enige Brabantse kaatsvereniging weer even in de kast. Wie nieuwsgierig is geworden, zal een half jaartje moeten wachten om een kaatswedstrijd bij HDKC te kunnen aanschouwen.